نشست ماهانه انجمن اقتصاددانان ایران با محوریت ویژگی‌های تأمین مالی اسلامی، در محل اتاق ایران تشکیل شد. حسن سبحانی، استاد اقتصاد دانشگاه تهران در این نشست با اشاره به این موضوع که در شرایط فعلی، تأمین مالی، از طریق قرض اتفاق می‌افتد، توضیح داد: زمانی که منابع مالی در اختیار بانک قرار می‌گیرد، سپرده‌گذار، پول خود را به بانک‌دار قرض می‌دهد، مانند زمانی که بانک به سرمایه‌گذار وام می‌دهد. از ویژگی‌های قرض، تملیک است یعنی برای مدتی بانک را مالک بخشی از سرمایه خود می‌کند. به این ترتیب، بانک می‌تواند از این پول در بخش‌های متفاوتی استفاده کند و در دوره‌ای معین به صاحب اصلی پول، بهره می‌پردازد.
وی با تأکید بر این مطلب که همیشه پرداخت بهره‌ها با مشکلاتی روبه‌رو بوده است، عنوان کرد: بهره مقوله‌ای است که چه از سوی قانون‌گذار و چه از سوی نظریه‌های مدافع ، یک امر حقوقی تلقی می شود. هر چند میزان آن پیامدهای اقتصادی را به دنبال دارد.
زمانی که منابع مالی در اختیار بانک قرار می‌گیرد، سپرده‌گذار، پول خود را به بانک‌دار قرض می‌دهد، مانند زمانی که بانک به سرمایه‌گذار وام می‌دهد
سبحانی با بیان این که در عقود اسلامی آمده است که اگر عقد قرضی اتفاق افتد و در آن شرط کنیم که مازاد آن را دریافت کنیم، یک عمل نادرست صورت گرفته است، تشریح کرد: برخی معتقدند ربا به همین معنا است، اما به اعتقاد دیگران، ربا با بهره متفاوت بوده و به معنای دریافت مبلغ ثابت از پیش تعیین شده است. هر چند در تعریف فقهی، صحبت از ثبات و عدم ثبات نشده است.
به اعتقاد وی، از جمله مسؤولیت‌های مقام‌های کشور آن است که این‌گونه مسایل را مطرح کرده و برای پیدا کردن راه‌حل‌های جدید در جهت احترام به ارزش‌های ذهنی مردم، قدم بردارند.
سبحانی در بخش دیگری از سخنان خود در رابطه با شیوه دیگری که برای تأمین مالی وجود دارد، سخن گفت: گاهی فردی سرمایه‌ای را در اختیار وکیلی قرار می‌دهد تا آن سرمایه را به یک کالا تبدیل کند. در این پروسه، براساس بازار عرضه و تقاضا، فرد سرمایه‌گذار یا ضرر می‌کند و یا سود می‌برد. در این مرحله وثیقه بی‌معنا است، زیرا آن‌ها شریک هم بوده اند و بانک نیز وکیل محسوب می‌شود. در این‌جا سرمایه‌گذار ریسک را پذیرفته است، بنابر این باید در انتخاب وکیل (بانک) و شریک خود دقت کند.
همان طور که سود با بهره متفاوت بوده و بهره برابر با ربا است، پس باید نظام بانکی کشور بر همین اساس، عمل کرده و بهره یا ربا را از سیستم خود حذف کند
وی یادآور شد: در نظام های ربویی این اصل وجود دارد که باید نرخ بهره از نرخ تورم بیشتر باشد، بنابراین در نظام بانکی کشور که ربویی نیست و بهره وجود ندارد، این اصل مفهوم پیدا نمی کند.
این اقتصاددان در جمع‌بندی سخنان خود، اعلام کرد: در جوامع مختلف باید رفتارها متناسب با ارزش باشد. در کشور ما اسلام به عنوان دین رسمی شناخته شده و ربا حرام است. ازسوی دیگر در جوامع مشارکتی، سود معنا پیدا می‌کند و همان طور که سود با بهره متفاوت بوده و بهره برابر با ربا است، پس باید نظام بانکی کشور بر همین اساس، عمل کرده و بهره یا ربا را از سیستم خود حذف کند.
بخش اقتصاد تبیان
